مایکروسافت یکی از بزرگترین شرکتهای نرمافزاری در جهان است که محصولات گستردهای را ارائه میدهد. در این راستا، لایسنس نرمافزاری یکی از موارد حیاتی است که تاثیر مهمی بر استفاده و مدیریت نرمافزارهای مایکروسافتی دارد. اما بین انواع مختلف لایسنسهای مایکروسافت، دو نوع مهم به نامهای "Retail" و "Volume" وجود دارند که تفاوتهای چشمگیری در قوانین استفاده، قابلیتها و هزینهها دارند.
در این مقاله، به بررسی و تحلیل تفاوتهای اساسی بین لایسنسهای Retail و Volume در محصولات مایکروسافت میپردازیم. این تحلیل به کمک مقایسهی جزئیات فنی، مزایا و معایب هر یک از این دو نوع لایسنس، به مدیران، کاربران و افرادی که به دنبال خرید نرمافزارهای مایکروسافتی هستند، کمک میکند تا تصمیم بهتری در خصوص انتخاب لایسنس مناسب برای نیازهای خود بگیرند.
فعالسازی قانونی ویندوز
دی وی دیهای ارزان قیمتی که در بازار ایران عرضه میشوند، معمولاً به عنوان راهی سریع و ارزان برای نصب ویندوز بر روی کامپیوترها به فروش میرسند. اما این دی وی دیها، به دلیل عدم رعایت حقوق نرمافزاری و قوانین کپیرایت، اغلب اورجینال، اصلی و قانونی نیستند.
با این حال، وقتی شما به دنبال فعالسازی قانونی ویندوز خود هستید، لازم است که یک لایسنس یا Product Key اصلی و قانونی تهیه کنید. این Product Key در واقع یک کد اختصاصی است که از ترکیب حروف و اعداد مختلف تشکیل شده است و با وارد کردن آن در منوی "Settings > Activation" ویندوز، میتوانید سیستم عامل خود را به طور آنلاین فعال کنید.
زمانی که ویندوز شما با یک لایسنس قانونی فعال میشود، میتوانید از مزایای بسیاری بهرهمند شوید. این شامل دریافت آپدیتهای نرمافزاری از سرورهای مایکروسافت، افزایش ثبات عملکرد، افزایش سرعت و عملکرد بهتر، افزایش امنیت، سازگاری بیشتر با نرمافزارهای جدید، و امکان استفاده قانونی ویندوز در سطح بینالمللی است.
با اینکه برای خرید لایسنس ممکن است با اصطلاحاتی مانند "ریتیل"، "او ای ام"، و "ولیوم" روبهرو شوید، اما اطمینان حاصل کنید که هر یک از این اصطلاحات نشاندهنده نوع خاصی از لایسنس ویندوز هستند. بررسی و شناخت دقیق این اصطلاحات و تفاوتهایشان، به شما کمک میکند تا انتخاب بهتری برای خرید لایسنس ویندوز خود داشته باشید و از مزایای یک فعالسازی قانونی ویندوز بهرهمند شوید.
انواع لایسنس ویندوز اورجینال
پروداکت کیهای مورد استفاده برای فعالسازی قانونی ویندوز میتوانند انواع مختلفی داشته باشند. وقتی که شما تصمیم به خرید یک لایسنس ویندوز 10 اورجینال میگیرید، باید به دقت مورد مدنظرتان را انتخاب کنید. این موضوع بسیار مهم است زیرا نوع و مدل پروداکت کی ممکن است تاثیر زیادی بر روی امکانات و قابلیتهای ویندوزی که بر روی سیستم شما فعال خواهد شد، داشته باشد.
✔️ لایسنس های: Retail
لایسنسهای Retail از جمله محبوبترین گزینههای موجود در بازار نرمافزاری هستند. این نوع لایسنسها امکانات و ویژگیهای زیادی را به کاربران ارائه میدهند:
-
مادام العمر بودن: یکی از ویژگیهای برجسته لایسنسهای Retail، مادام العمر بودن آنهاست. یعنی یک بار خریداری شده و معتبر میماند تا زمانی که نیاز به استفاده از نرمافزار مربوطه وجود داشته باشد، بدون نیاز به تمدید یا پرداخت مجدد هزینه.
-
نصب چندین بار: کاربران میتوانند این نوع لایسنس را به دفعات بر روی دستگاههای مختلف خود نصب کرده و استفاده کنند. این امکان برای افرادی که بیش از یک دستگاه دارند یا به تعدادی از دستگاهها نیاز دارند بسیار مفید است.
-
استفاده بر روی سختافزار جدید: یکی از ویژگیهای جالب لایسنسهای Retail، این است که شما میتوانید حتی در صورت تعویض مادربرد خود، لایسنس خود را با مراجعه به Activation Center مایکروسافت مجدداً فعال کنید، بدون هیچ هزینهای.
به طور کلی، لایسنسهای Retail انعطافپذیری بسیار بالایی را به کاربران ارائه میدهند و از جمله گزینههای اصلی برای استفاده شخصی و حرفهای محسوب میشوند.
✔️ لایسنس های: MSDN با یک بار فعال سازی
لایسنسهای MSDN با یک بار فعالسازی برای شرکتهای توسعه نرمافزار، به منظور تست، توسعه و طراحی محصول ارائه میشوند. این نوع لایسنسها دارای ویژگیهای زیر هستند:
-
قیمت مناسب: MSDN ارزانترین گزینه برای شرکتها و توسعهدهندگان است که به دنبال ابزارهایی برای توسعه و تست نرمافزار هستند.
-
لایسنس یکبار فعالسازی: با این نوع لایسنس، شما تنها میتوانید نرمافزار را یک بار بر روی یک سیستم فعال کنید. این به معنای این است که پس از فعالسازی، نمیتوانید آن را بر روی سیستم دیگری نصب کنید.
-
بازیابی از طریق Backup و Restore: در صورت نیاز به نصب مجدد، شما میتوانید از سیستم خود Backup تهیه کنید و آن را روی همان سیستم Restore کنید.
-
محدودیت استفاده بر روی یک سیستم: این لایسنسها تنها بر روی یک سیستم و با سختافزار مشخص قابل استفاده هستند. هر گونه تغییر در سختافزار میتواند باعث از کار افتادن لایسنسهای MSDN شود.
-
مادامالعمر بودن: مانند سایر لایسنسها، این نوع لایسنسها نیز مادامالعمر بوده و نیازی به هیچ گونه خرید مجدد به صورت سالیانه ندارند.
با این ویژگیها، لایسنسهای MSDN یک گزینه عالی برای شرکتهای توسعه نرمافزار است که به دنبال راهحلی مناسب و اقتصادی برای توسعه نرمافزارها هستند.
✔️ لایسنس های: (OEM)Original Equipment Manufacturer
لایسنسهای (OEM) یا Original Equipment Manufacturer به شرکتهای تولیدکنندهی سختافزار مانند کمپانیهای تولیدکننده لپتاپ و سرور ارائه میشوند و ویژهی آنها است. این نوع لایسنسها دارای ویژگیهای زیر هستند:
-
مادامالعمر بودن: لایسنسهای OEM برای مدت عمر سختافزار مشخص یا دستگاه مشخصی بوده و همراه با آن تولید میشوند.
-
تعویض سختافزار: در صورت تعویض مادربورد یا تغییر سختافزار، لایسنس غیرفعال میشود.
-
فعالسازی مجدد: اگر ویندوز پاک شود، امکان فعالسازی مجدد روی همان سیستم وجود دارد، اما در برخی از نسخههای OEM، تنها یکبار اعتبار نصب و فعالسازی وجود دارد.
-
عدم دسترسی به پشتیبانی فنی مستقیم از مایکروسافت: در این نوع لایسنس، شما امکان دریافت پشتیبانی فنی مستقیم از مایکروسافت را ندارید و پشتیبانی محصول بر عهده تولیدکننده سختافزار است.
-
عدم امکان آپگرید به نسخههای بعدی و Clean-Install مورد نیاز: برای نصب نسخههای جدید و یا آپگرید به نسخههای بالاتر، باید نسخه مرتبط با لایسنس را به صورت Clean-Install نصب کرد.
-
مسدود شدن لایسنسهای اشتراکی: در ایران، برخی از وبسایتهای بیاصالت لایسنسهای اشتراکی را به عنوان لایسنسهای OEM فروش میدهند، که معمولاً پس از مدتی توسط مایکروسافت مسدود و ابطال میشوند.
با این ویژگیها، لایسنسهای OEM برای شرکتهای تولیدکننده سختافزار بهعنوان یک راهحل مادامالعمر و ویژه برای نصب ویندوز بر روی دستگاههای خود، ارائه میشوند.
✔️ لایسنس های: Open License Program (OLP)
لایسنسهای Open License Program (OLP) برای شرکتها و سازمانهایی طراحی شدهاند که قصد خرید لایسنس برای تعداد بالای سختافزار را دارند. این نوع لایسنسها به دلیل نیاز به تعداد بیشتر لایسنس و نیاز به مدیریت مرکزی و متمرکز برای مدیریت ویندوز در شرکتها مورد استفاده قرار میگیرند.
متاسفانه، در ایران، تنها نوع خاصی از لایسنسهای OLP به نامهای Academic و Charity به صورت غیر قانونی و با استفاده از جعل مدارک مراکز آموزشی و خیریه، از طریق واسطههایی در کشورهایی همچون هند، امارات و غیره، تهیه میشوند. این کار توسط متخلفان صورت میگیرد تا از تخفیفات مایکروسافت بهرهمند شوند. اما باید توجه داشت که این کار با خطراتی همراه است، از جمله احتمال بلاک شدن لایسنس یا لغو خرید مشتری بعد از تحویل لایسنس.
همچنین، روند سفارش این نوع لایسنسها معمولاً طولانی است و تحویل لایسنس به مشتری ممکن است 3 تا 4 هفته یا بیشتر زمان ببرد. علاوه بر این، دسترسی به پنل لایسنس مشتری توسط واسطه سفارشدهنده و شرکت ارایهدهنده به سادگی امکانپذیر است و همه افراد درگیر در فرآیند سفارش میتوانند به لایسنس مشتری دسترسی داشته باشند.
به دلیل وجود تحریمهای فعلی، امکان خرید مستقیم نسخههای قانونی OLP از نوع Business توسط سازمانها و شرکتهای مستقر در ایران به طور مستقیم ممکن نیست. این امر مشتریان را مجبور به استفاده از راهکارهای غیرمعمول و مخفیانه میکند که ممکن است با مشکلات حقوقی مواجه شوند.
✔️ لایسنس های: Volume Licensing (VL)
لایسنسهای Volume Licensing (VL) برای شرکتها و سازمانهایی طراحی شدهاند که نیاز به خرید لایسنس برای تعداد بالایی از سیستمها و دستگاهها دارند. این نوع لایسنسها به دلیل مزایایی همچون مدیریت متمرکز و امکانات متنوعی که ارائه میدهند، برای سازمانها جذابیت دارند.
یکی از ویژگیهای مهم لایسنسهای Volume Licensing این است که تعداد دفعات فعالسازی آنها معمولاً محدود و تعیین شده است. به عبارت دیگر، این نوع لایسنسها امکان نصب و فعالسازی جهت تعداد بالایی از سیستمها را تنها به تعداد فعالسازی مجاز ارائه میدهند. به عنوان مثال، یک لایسنس VL با 50 فعالسازی به معنای این است که میتوانید آن را تا 50 بار نصب و فعال کنید، بدون اینکه نیاز به خرید لایسنس جدیدی داشته باشید.
با این وجود، لازم به ذکر است که مزیت اصلی این نوع لایسنسها در مقیاس بزرگ و مدیریت متمرکز آنها است. برای شرکتها و سازمانهایی که نیاز به مدیریت و کنترل مرکزی بر روی لایسنسهای نرمافزاری خود دارند، استفاده از لایسنسهای Volume Licensing میتواند گزینهای عالی باشد.
تفاوت نسخه Retail و Volume لایسنس ویندوز
اطلاعاتی که تاکنون ارائه شده، به شما کمک کرده است تا با تفاوتهای اساسی بین لایسنسهای نسخه Retail و Volume آشنا شوید. اما حالا میخواهم به طور گستردهتر به این موضوع پرداخته و جوانب دیگری را نیز مورد بررسی قرار دهم.
کاربری و استفاده مورد نظر:
- Retail: این نسخهها برای استفاده شخصی و در محیطهای غیرتجاری طراحی شدهاند. کاربران میتوانند این نسخه را بر روی کامپیوترهای شخصی خود نصب کرده و از آنها بهرهمند شوند.
- Volume: این نسخهها برای استفاده در محیطهای شرکتی و تجاری طراحی شدهاند. شرکتها و سازمانها میتوانند این نسخه را بر روی تعداد بیشتری کامپیوتر نصب کرده و از آنها بهرهمند شوند.
تعداد فعالسازی:
- Retail: هر لایسنس Retail تنها بر روی یک کامپیوتر قابل استفاده است.
- Volume: لایسنسهای Volume میتوانند به طور همزمان روی تعداد بیشتری کامپیوتر نصب و فعال شوند. تعداد فعالسازیها بر اساس توافق قرارداد شرکت یا سازمان خریدار مشخص میشود.
کنترل مدیریت و کارکرد:
- Retail: هر کاربر شخصی که لایسنس Retail را خریداری کرده است، میتواند به طور مستقل کنترل و مدیریت آن را بر روی کامپیوتر شخصی خود داشته باشد.
- Volume: مدیریت و کنترل لایسنسهای Volume به عهدهٔ شرکت یا سازمان خریدار است. همچنین، این لایسنسها معمولاً توسط یک مدیر شبکه یا IT مدیریت میشوند و کاربران معمولی قدرت کنترل مستقیمی بر روی آنها ندارند.
احتمال غیرفعال شدن:
- Retail: لایسنسهای Retail معمولاً خود به خود غیرفعال نمیشوند و از طریق مایکروسافت بلاک نمیشوند.
- Volume: در صورتی که لایسنسهای Volume به طور غیرقانونی به دست شخصیها یا شرکتهای غیرمجاز فروخته شوند، ممکن است توسط مایکروسافت بلاک و غیرفعال شوند.
یکی از مهمترین تفاوتهایی که بین نسخه Retail و Volume لایسنس ویندوز وجود دارد، احتمال غیرفعال شدن آنهاست. در واقع، لایسنسهای نوع ریتیل هیچگاه به طور خودکار غیرفعال نمیشوند. اما در مقابل، کدهای ولیوم اگر به طور غیرقانونی به کاربران عادی فروخته شوند، ممکن است از سوی مایکروسافت بلاک و غیرفعال شوند.
بنابراین، هنگامی که به دنبال خرید یک لایسنس اورجینال ویندوز هستید، باید به دقت اطمینان حاصل کنید که فروشنده کد ولیوم را به جای سایر کدها مانند ریتیل در اختیارتان قرار نداده است. این امر به ویژه در کشورهایی مانند ایران که با محدودیتهایی در ارتباط با خرید و فروش مواجه هستند و همچنین به دلیل عدم آگاهی برخی از کاربران، باعث شده که بسیاری از فروشندگان به این روشها و عرضه کدهای Volume، پولهای اضافه از مشتریان خود دریافت کنند، که این امر اصلا درست نیست. از این رو، اهمیت انتخاب فروشنده معتبر و قانونی برای خرید لایسنس ویندوز بیش از پیش مشخص شده است.
کدام یک برای من مناسب است؟
انتخاب مناسب بین لایسنسهای نوع Retail و Volume بستگی به نیازها و شرایط شما دارد. در زیر به برخی از عواملی که ممکن است در انتخاب شما تأثیرگذار باشند اشاره میکنم:
- استفاده شخصی یا تجاری
- تعداد کامپیوترهای مورد نیاز
- پشتیبانی و امکانات اضافی
در نهایت، با توجه به این معیارها و نیازهای خود، میتوانید تصمیمی منطقیتر برای انتخاب بین دو نوع لایسنس بگیرید.
